image/svg+xml

De moord van Domino de Geer

Verhaal

De moord van Domino de Geer

Plaatje bij verhaal: essenhuis_c.jpg

‘Een vreselijk drama is Donderdagmorgen te Losser afgespeeld. Tegen circa 6 uur bevond zich de fabrieksarbeider Jan Posthumus uit Losser, van nog twee arbeiders vergezeld, op weg naar de fabriek te Gronau in de nabijheid der tramhalte bij Essenhuis. Eensklaps sprong uit eenige struiken te voorschijn ds. L. de Geer, predikant der Herv. Gemeente te Losser, loste een schot uit een revolver

Er is een bizar lied dat betrekking heeft op een bizarre gebeurtenis in het jaar 1904’

We hebben het over het straatlied dat hieronder is afgedrukt. De naam ‘straatlied’ slaat op de wijze van verspreiding van deze liedjes: ze werden op straat uitgevent in een tijd dat er nog geen radio en andere technische hulpmiddelen waren om muziek te distribueren. Meestal vond het uitventen plaats door straatzangers of andere lieden die hun brood verdienden met de verkoop van de blaadjes.

Op de blaadjes vinden we volksliedjes, smartlappen, nieuwe teksten en oude krakers. De meeste liedjes werden geschreven op bestaande melodieën die door iedereen konden worden meegezongen.

Thea Evers vond dit lied bij toeval op www.geheugenvannederland.nl. Het Geheugen van Nederland is een grote digitale verzameling van illustraties, foto's, teksten, films en audiofragmenten, allemaal van eigen bodem en afkomstig uit diverse collecties. De Koninklijke Bibliotheek en het Meertens Instituut bezitten beide een omvangrijke verzameling van dit soort liederen.

Nu meer over de bizarre gebeurtenis die de aanleiding was voor het ontstaan van het bizarre lied.

‘Domino de Geer’ was van 1899 tot 1904 predikant in Losser. Dr. Lodewijk de Geer werd op 27 januari 1872 geboren. Hij was de vierde zoon uit een huwelijk, waaruit 10 kinderen geboren zouden worden. De tweede zoon was ook Lodewijk genoemd, maar in 1869, op tweejarige leeftijd overleden. Vader De Geer was  predikant. Twee van zijn zusters zouden later met predikanten trouwen. Lodewijk werd ook predikant en bleef ongehuwd.

Een in 1870 geboren broer is de meest bekende telg uit het adellijke geslacht De Geer. Deze broer, Jhr. mr. Dirk Jan de Geer, was minister-president van ons land ten tijde van de Duitse inval op 10 mei 1940 en vluchtte op 14 mei 1940 met kabinet en koningin naar Engeland. De Geer twijfelt echter aan de uiteindelijke overwinning en zinspeelt op het sluiten van vrede met Hitler. Hij wordt ‘gedwongen’ af te treden en wordt in het najaar van 1940 op dienstreis naar Nederlands-Indië gezonden. Onderweg bedenkt hij zich en keert terug naar het bezette Nederland. Dat veroorzaakt grote ophef en na de oorlog moet hij zich voor de strafrechter verantwoorden, die hem in 1947 tot één jaar voorwaardelijke gevangenisstraf veroordeelt.

Uiteindelijk eindigt de periode De Geer in Losser in ‘moord en doodslag’. In de Twentsche Courant van zaterdag 3 september 1904 werd als volgt over de dramatische gebeurtenis geschreven.

 ‘Een vreeselijk drama te Losser’

‘Een vreselijk drama is Donderdagmorgen te Losser afgespeeld. Tegen circa 6 uur bevond zich de fabrieksarbeider Jan Posthumus uit Losser, van nog twee arbeiders vergezeld, op weg naar de fabriek te Gronau in de nabijheid der tramhalte bij Essenhuis. Eensklaps sprong uit eenige struiken te voorschijn ds. L. de Geer, predikant der Herv. Gemeente te Losser, loste een schot uit een revolver; de kogel trof J.P. in ‘t hart; een tweede schot volgde en J.P. werd andermaal nu in ‘t hoofd getroffen. Zwaar gewond viel hij ter aarde. De beide andere arbeiders waren natuurlijk geheel ontsteld, terwijl de onverlaat onder ‘t geroep van “moord! moord!” wegsnelde en zich op de rails der tram wierp, - blijkbaar om zich te laten overrijden door de tram, die juist naderde. De machinist werd echter door een landbouwer gewaarschuwd en wist nog juist bijtijds te stoppen. De Geer, dit bemerkende, stond op, nam zijn revolver, stak den loop in den mond en loste eenige schoten, zoodat de kogels zich zelfs door de hersenpan verwijderden en hij zwaar bloedend ter aarde stortte. De moordenaar leefde nog circa een uur en zijn slachtoffer ongeveer een half uur, beiden zonder bewustzijn, waarop de lijken werden weggevoerd; dat van J.P. naar ‘t huis zijner ouders, dat van de G. naar zijn woonhuis.

De moordenaar heeft zich blijkbaar reeds Woensdagavond naar de plaats des onheils begeven en daar den nacht doorgebracht. Hij is althans niet op zijn bed geweest. Een deken had hij meegenomen, zeker om gemakkelijker te kunnen liggen.

En de oorzaak van dit vreeselijke drama ?

Niets is hieromtrent met zekerheid te zeggen. Jan Postumus was verscheidene jaren bij de Geer in betrekking. Voor een tweetal jaren verliet hij die betrekking en ontstond er heel wat oneenigheid, enz. heel wat praatjes over poging tot vergiftiging door de G. enz. die niet bewezen zijn, doch door sommigen voor waar, door anderen voor valsch werden gehouden. De justitie stelde toen tevergeefs een onderzoek in. Onlangs schijnt de G. weder pogingen te hebben aangewend om J.P. weder in zijn dienst te krijgen, echter zonder resultaat. Geen wonder, dat de bewoners van Losser onder den indruk van dit vreeselijke drama verkeeren.

Het parket te Almelo heeft de lijken geschouwd.’

 

Een bizar straatlied dat betrekking heeft op een bizarre gebeurtenis in het jaar 1904’

In de predikantenlijst van de Hervormde Gemeente Losser, staat achter de naam van Jhr. dr. Lodewijk de Geer ‘kandidaat, bevestigd 29 oktober 1899, bediening neergelegd 1 november 1902; opnieuw bevestigd 18 januari 1903, overleden 1 september 1904’.  Zakelijke informatie, die op zijn minst de vraag oproept waarom de bediening korte tijd werd neergelegd.

‘Twee jaar, nadat ik Losser had verlaten, bracht ik mijn eerste bezoek aan mijn opvolger, L. de Geer, beklagenswaardiger gedachtenisse!’, zo schreef ds. Pos in 1943  in een brief aan ds. Wijchers, de toenmalige predikant van Losser. Ook een opmerking die vragen oproept.

De in de alinea hiervoor genoemde vragen heb ik geprobeerd te beantwoorden in ‘400 jaar Hervormden in Losser’. Het voert te ver om het hele hoofdstuk dat ik aan De Geer heb gewijd hier af te drukken. Leest u het boek er nog eens op na (het is nog steeds verkrijgbaar bij de HKL voor €10).

 

Wilt u nog meer lezen, in Delpher zijn 24 kranten artikelen over deze opzienbarende moord gepubliceerd.

 

Auteur:George van Slageren in Oet Dorp en Marke 2006-4
Trefwoorden:Losser, Moord, Dominee de Geer, Gebeurtenis & religieus, Religieus leven in overijssel, Voor de rechter
Personen:Dominee Domino De Geer, Dirk Jan De Geer, Jan Posthumus
Periode:1/9/1904
Locatie:Losser
Thema's:Voor de rechter. Criminaliteit in Overijssel, Religieus leven in Overijssel

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.